บทที่ 7: การเขียนโปรแกรมเชิงวัตถุ (Object-Oriented Programming - OOP)

1. แนวคิดของการเขียนโปรแกรมเชิงวัตถุ

การเขียนโปรแกรมเชิงวัตถุ (OOP) เป็นแนวคิดที่ใช้ คลาส (Class) และ วัตถุ (Object) เพื่อจัดกลุ่มข้อมูลและฟังก์ชันเข้าด้วยกัน ทำให้โค้ดเป็นระเบียบและนำกลับมาใช้ใหม่ได้ง่าย

ตัวอย่างโค้ดการสร้างคลาสและวัตถุ

class Animal:
    def __init__(self, name, sound):
        self.name = name
        self.sound = sound

    def make_sound(self):
        print(f"{self.name} ส่งเสียง {self.sound}")

# สร้างวัตถุ
cat = Animal("แมว", "เหมียว")
dog = Animal("สุนัข", "โฮ่ง")

cat.make_sound()
dog.make_sound()

graph TD;
    A(สร้างคลาส Animal) -->|มีคุณสมบัติ name และ sound| B(สร้างวัตถุแมวและสุนัข);
    B --> C(เรียกใช้เมธอด make_sound);

2. Inheritance (การสืบทอดคุณสมบัติ)

Inheritance คือการที่คลาสหนึ่งสามารถสืบทอดคุณสมบัติและพฤติกรรมจากอีกคลาสหนึ่งได้

ตัวอย่างโค้ด

class Animal:
    def __init__(self, name):
        self.name = name

    def speak(self):
        pass  # ให้คลาสลูกกำหนดเอง

class Cat(Animal):
    def speak(self):
        return "เหมียว"

class Dog(Animal):
    def speak(self):
        return "โฮ่ง"

cat = Cat("แมว")
dog = Dog("สุนัข")

print(f"{cat.name} ส่งเสียง {cat.speak()}")
print(f"{dog.name} ส่งเสียง {dog.speak()}")

graph TD;
    A(คลาส Animal) -->|สืบทอด| B(คลาส Cat);
    A -->|สืบทอด| C(คลาส Dog);

3. Polymorphism (พหุสัณฐาน)

Polymorphism ช่วยให้สามารถใช้เมธอดเดียวกันกับคลาสต่างๆ ได้ แม้ว่าจะทำงานต่างกัน

ตัวอย่างโค้ด

class Bird:
    def fly(self):
        return "บินได้"

class Penguin(Bird):
    def fly(self):
        return "บินไม่ได้ แต่เดินได้"

animals = [Bird(), Penguin()]
for animal in animals:
    print(animal.fly())

graph TD;
    A(คลาส Bird) -->|สืบทอด| B(คลาส Penguin);
    B -->|เปลี่ยนพฤติกรรม fly| C(บินไม่ได้แต่เดินได้);

4. สร้างเกมง่ายๆ โดยใช้ OOP

ตัวอย่าง: เกมตัวละครโจมตีศัตรู

class Character:
    def __init__(self, name, attack_power):
        self.name = name
        self.attack_power = attack_power

    def attack(self, enemy):
        print(f"{self.name} โจมตี {enemy.name} ด้วยพลัง {self.attack_power}")

player = Character("ผู้เล่น", 10)
enemy = Character("ศัตรู", 5)

player.attack(enemy)

graph TD;
    A(สร้างคลาส Character) -->|กำหนดชื่อและพลังโจมตี| B(สร้างตัวละครผู้เล่น);
    A -->|กำหนดชื่อและพลังโจมตี| C(สร้างตัวละครศัตรู);
    B -->|ใช้เมธอด attack| C;

โจทย์ท้ายบท

  1. สร้างคลาส Car ที่มี brand และ speed และเมธอด drive() ที่พิมพ์ว่ารถวิ่งที่ความเร็วเท่าใด
  2. สร้างคลาส Student ที่มี name และ score และเมธอด show_info() ที่แสดงข้อมูลนักเรียน
  3. สร้างคลาส BankAccount ที่มี balance และเมธอด deposit(amount) และ withdraw(amount)
  4. สร้างเกมง่ายๆ ที่มีคลาส Player และ Enemy โดยให้ Player สามารถโจมตี Enemy
  5. ใช้ Inheritance สร้างคลาส Rectangle และ Square โดย Square สืบทอดจาก Rectangle